تجهیزات آسانسور
دی 3, 1403
قیمت انواع آسانسور
دی 10, 1403
ابعاد آسانسور چگونه باید باشد؟ این سوال یکی از مهم‌ترین نکات در طراحی و نصب آسانسور است که تأثیر زیادی بر عملکرد، ایمنی و راحتی استفاده از آن دارد. تعیین ابعاد مناسب برای کابین آسانسور نه تنها باید با توجه به استانداردهای فنی و ایمنی انجام شود، بلکه باید نیازهای ساکنین و شرایط ساختمان را نیز در نظر بگیرد. ابعاد آسانسور به طور مستقیم بر ظرفیت آن، نوع تجهیزات مورد استفاده و فضای داخلی ساختمان تأثیر می‌گذارد. در واقع، طراحی مناسب ابعاد کابین آسانسور می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند فضای محدود، نصب نادرست یا هزینه‌های اضافی در طول فرآیند ساخت و نصب جلوگیری کند.
در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی، به ویژه در ساختمان‌های مسکونی و تجاری، یکی از چالش‌های اصلی ایجاد تعادل بین بهره‌برداری بهینه از فضای داخلی و رعایت استانداردهای ابعاد آسانسور است. همچنین، با توجه به رشد سریع ساخت و ساز و افزایش تقاضا برای ساختمان‌های چندطبقه، توجه به ابعاد صحیح چاه آسانسور و کابین آن امری ضروری است. در این راستا، رعایت استانداردهای ملی ایران و دستورالعمل‌های بین‌المللی می‌تواند از بروز مشکلات در مراحل بعدی نصب و استفاده آسانسور جلوگیری کند.
ابعاد و ضوابط طراحی آسانسور در پلان نقشه ساختمان
در طراحی معماری و ساختمان‌سازی، یکی از بخش‌های مهمی که باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم، طراحی آسانسور است. ابعاد مناسب برای آسانسور و رعایت ضوابط استاندارد نه‌تنها به عملکرد صحیح آن کمک می‌کند، بلکه در ایجاد راحتی و ایمنی ساکنان و کاربران ساختمان نیز نقش بسزایی دارد. در این مقاله، قصد داریم به بررسی ضوابط و استانداردهای طراحی ابعاد آسانسور در پلان نقشه ساختمان بپردازیم و به طور خاص ابعاد آسانسورهای ویژه نظیر آسانسورهای برانکاردبر و ویلچربر را تحلیل کنیم.
امروزه معماری یکی از رشته‌های تحصیلی پرطرفدار برای علاقه‌مندان به طراحی و ساخت است. تخیل و خلاقیت قوی، توانایی طراحی دستی، اسکیس و راندو از مهارت‌هایی هستند که یک معمار باید در دست داشته باشد. بعد از مرحله فاز صفر (ایده و طرح اولیه)، وارد فاز یک می‌شویم که در آن نیاز به رعایت ابعاد و اندازه‌های استاندارد در مقیاس ملی و جهانی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در طراحی معماری، آشنایی با ابعاد و استانداردهای فضاهای مختلف یک ساختمان است. این فضاها از جمله آسانسور، باید مطابق با ضوابط خاص خود طراحی شوند.
ضوابط و استانداردهای طراحی آسانسور
آسانسور یکی از بخش‌های حیاتی در یک ساختمان است و دارای ضوابط و ابعاد خاص خود است که باید در مرحله طراحی فاز یک به دقت رعایت شود. این ابعاد و ویژگی‌ها به عواملی مانند تعداد طبقات، نوع کاربری، ظرفیت، سرعت و ایمنی بستگی دارد. همچنین، رعایت استانداردهای مناسب برای معلولان و افراد با نیازهای خاص نیز از جمله الزامات مهم طراحی آسانسور است.
براساس مقررات ملی ساختمان و ضوابط مطرح شده توسط معاونت مسکن و ساختمان، برای ساختمان‌هایی با ترافیک متوسط (مسکونی) باید ضوابط خاص رعایت گردد. همچنین برای ساختمان‌هایی با تعداد طبقات بیشتر از هفت طبقه، یا ساختمان‌هایی که از نظر تعداد واحد مسکونی بیش از 20 واحد دارند، محاسبات ترافیک ساختمان و کنترل آن توسط معمار الزامی است.
ابعاد آسانسور در پلان نقشه
در طراحی پلان نقشه ساختمان، مهندس طراح معمار باید ابعاد دقیق آسانسور را تعیین کند. برخی از ضوابط مهم عبارتند از:
تعداد آسانسورها:
در ساختمان‌هایی که مسیر حرکت قائم آن‌ها بیش از 7 متر از کف ورودی اصلی است، تعبیه آسانسور الزامی است. در ساختمان‌هایی با بیش از 8 طبقه یا مسافت بیش از 28 متر، حداقل دو دستگاه آسانسور باید در نظر گرفته شود.
آسانسورهای ویژه:
در ساختمان‌هایی که مسیر حرکت بیشتر از 21 متر از کف ورودی اصلی است، باید حداقل یک دستگاه آسانسور برانکاردبر برای حمل بیماران نیز تعبیه شود. این آسانسورها باید قابلیت حمل ویلچر را نیز داشته باشند.
فضای انتظار و دسترسی آسان:
فاصله پیاده‌روی از ورودی ساختمان یا آپارتمان‌ها برای دسترسی به آسانسور نباید بیش از 40 متر باشد. همچنین، فضای کافی برای انتظار مقابل آسانسورها باید در نظر گرفته شود تا تداخل حرکتی ایجاد نشود.
چیدمان آسانسورها:
در صورتی که تعداد آسانسورها سه دستگاه یا کمتر باشد، می‌توان آن‌ها را در یک چاه قرار داد. اما اگر تعداد آن‌ها چهار دستگاه باشد، باید حداقل در دو چاه جداگانه نصب شوند.
مشخصات ابعادی کابین آسانسورها
آسانسورهای ویلچربر و برانکاردبر باید ابعاد خاصی داشته باشند تا بتوانند نیازهای خاص افراد با محدودیت حرکتی را برآورده کنند.
آسانسور ویلچربر:
ابعاد کابین باید حداقل 110 سانتیمتر عرض، 140 سانتیمتر عمق و 220 سانتیمتر ارتفاع باشد. ابعاد درب نیز باید 80 سانتیمتر عرض و 200 سانتیمتر ارتفاع باشد.
آسانسور برانکاردبر:
ابعاد کابین باید حداقل 110 سانتیمتر عرض، 210 سانتیمتر عمق و 220 سانتیمتر ارتفاع باشد. ابعاد درب آن باید 90 سانتیمتر عرض و 200 سانتیمتر ارتفاع باشد.
ابعاد عمق راهروهای مقابل آسانسورها
در طراحی آسانسور، عمق راهروهای مقابل آسانسورها نیز باید مطابق با استانداردهای خاصی باشد. این ابعاد برای آسانسورهای تکی یا گروهی می‌تواند متفاوت باشد:
آسانسور تکی:
عمق راهرو باید برابر یا بزرگ‌تر از عمق کابین باشد.
آسانسورهای گروهی مقابل هم:
عمق راهرو باید برابر یا بزرگ‌تر از 210 سانتیمتر باشد.
آسانسورهای گروهی کنار هم:
عمق راهرو باید برابر یا بزرگ‌تر از 150 سانتیمتر باشد.
ابعاد کابین آسانسور چگونه باید باشد
ابعاد کابین آسانسور به طور کلی بر اساس ابعاد چاه و ظرفیت آن تعیین می‌شود. این ابعاد معمولاً توسط شرکت‌های آسانسور و بر اساس استانداردهای ملی ایران مشخص می‌گردد. در فرآیند طراحی ساختمان، مهندسان معمار با توجه به این استانداردها ابعاد چاه آسانسور را در نقشه‌های پلان ساختمان مشخص می‌کنند.
با این حال، در سال‌های اخیر و به دنبال رشد سریع ساخت‌وساز و تمایل به بهره‌برداری بهینه از فضا، برخی از سازندگان سعی دارند تا کمترین مساحت ممکن را برای راه پله‌ها و آسانسورها در نظر بگیرند و در عوض، این فضا را به زیربنای واحدها اختصاص دهند. این اقدام می‌تواند مشکلات زیادی را برای طراحان و نصابان آسانسور ایجاد کند، از جمله چالش‌هایی در تعیین ابعاد مناسب برای کابین آسانسور و نصب صحیح قطعات و کابین در چاه آسانسور.
این رویکرد، علاوه بر مشکلات طراحی، ممکن است منجر به دوباره‌کاری، اضافه‌کاری، افزایش هزینه‌ها و حتی نیاز به تخریب مجدد چاه آسانسور شود تا ابعاد مناسب فراهم گردد. به همین دلیل، سازمان استاندارد ملی ایران با الهام از استانداردهای اروپایی EN81، جدولی تحت عنوان “ابعاد استاندارد کابین آسانسور” تهیه کرده است که ابعاد کابین را بر اساس ظرفیت و تعداد مسافران مشخص می‌کند.
جدول ابعاد استاندارد کابین آسانسور
در جدول زیر ابعاد پیشنهادی برای چاه و کابین آسانسور بر اساس ظرفیت و نوع کاربری آمده است:
ظرفیت | نوع (کاربری) | مساحت (مترمربع) | ابعاد پیشنهادی کابین (عمق * عرض) | ابعاد پیشنهادی چاه (عمق * عرض) |
۴ نفر (۳۲۰ کیلوگرم) | مسافربر | ۰.۷۹ تا ۰.۹۸ | ۹۶*۹۶ | ۱۲۵*۱۶۰ |
۶ نفر (۴۸۰ کیلوگرم) | مسافربر | ۱.۱۷ تا ۱.۳۱ | ۱۱۲*۱۱۲ | ۱۴۰*۱۷۵ |
۸ نفر (۶۴۰ کیلوگرم) | مسافربر | ۱.۴۵ تا ۱.۵۹ | ۱۲۴*۱۲۴ | ۱۵۰*۱۹۰ |
۱۰ نفر (۷۵۰ کیلوگرم) | مسافربر | ۱.۷۵ تا ۱.۹۰ | ۱۳۶*۱۳۶ | ۱۶۵*۲۰۰ |
۱۳ نفر (۱۰۰۰ کیلوگرم) | مسافربر | ۲.۲۰ تا ۲.۴۰ | ۲۱۰*۱۱۰ | ۲۴۰*۱۷۵ |
۲۱ نفر (۱۶۰۰ کیلوگرم) | مسافربر | ۳.۴۰ تا ۳.۵۶ | ۲۴۰*۱۴۰ | ۲۷۰*۲۱۰ |
همچنین، ابعاد کابین آسانسور برای تعداد نفرات مختلف در جدول بالا نشان داده شده است. در این جدول، حداقل و حداکثر مساحت مشخص شده است که به عنوان معیار برای تعیین قیمت و انتخاب ابعاد کابین استفاده می‌شود.
تفاوت ظرفیت اعلام شده و ابعاد کابین
ممکن است شما نیز در برخی از آسانسورها با این مشکل روبه‌رو شده باشید که ظرفیت آن‌ها روی پلاک ۶ نفر ذکر شده، اما فضای کابین به گونه‌ای است که تنها چهار نفر به‌طور راحت در آن جا می‌گیرند. این امر به این دلیل است که سازمان استاندارد به این صورت عمل می‌کند که ظرفیت اعلام شده بر اساس توان تجهیزات آسانسور (موتور، گیربکس و سیستم‌های ایمنی) تعیین می‌شود و اگرچه ابعاد کابین به اندازه‌ای نیست که شش نفر به راحتی در آن جا شوند، تجهیزات قادرند تا در شرایط اضطراری نیز عمل کنند.
عوامل موثر بر ظرفیت آسانسور
ظرفیت آسانسور وابسته به ابعاد کابین آن است. در ابتدا، هنگام طراحی پلان ساختمان باید تعداد واحدها، تعداد طبقات، تعداد آسانسورها و ظرفیت جابجایی افراد برای هر آسانسور مشخص گردد. سپس، بر اساس تعداد افراد و ابعاد چاه، ابعاد کابین آسانسور تعیین می‌شود. این ابعاد در نهایت موجب انتخاب تجهیزات مناسب برای آسانسور می‌گردد.
سخن آخر
در پایان، انتخاب و تعیین ابعاد صحیح آسانسور یکی از عوامل کلیدی در طراحی و ساخت ساختمان است که باید به دقت و بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی انجام شود. رعایت این استانداردها نه تنها به ایمنی و راحتی کاربران کمک می‌کند، بلکه از بروز مشکلات و هزینه‌های اضافی در مراحل نصب و بهره‌برداری نیز جلوگیری می‌کند.
شرکت آسانسور یاس با سال‌ها تجربه و تخصص در این زمینه، قادر است تا بهترین مشاوره و خدمات را در راستای انتخاب ابعاد مناسب برای نصب آسانسور ارائه دهد. این شرکت با رعایت تمامی استانداردهای لازم، به تأمین راحتی و ایمنی مشتریان خود کمک می‌کند و همواره به دنبال بهینه‌سازی فضا و بهره‌وری بیشتر در پروژه‌های مختلف است.
سؤالات متداول
ابعاد استاندارد کابین آسانسور برای یک ساختمان چند طبقه چیست؟
ابعاد کابین آسانسور بستگی به ظرفیت آن دارد. برای مثال، برای آسانسور ۶ نفره، ابعاد کابین معمولاً ۱۱۲در ۱۱۲ سانتیمتر است و ابعاد چاه آن ۱۴۰در ۱۷۵ سانتیمتر. برای هر ظرفیت دیگر نیز ابعاد متفاوتی وجود دارد که باید طبق استانداردهای ملی انتخاب شوند.
آیا می‌توان ابعاد کابین آسانسور را کوچکتر از حد استاندارد انتخاب کرد؟
انتخاب ابعاد کوچکتر از حد استاندارد ممکن است خطرات ایمنی ایجاد کند و موجب کاهش کارایی سیستم آسانسور شود. بنابراین، بهتر است که همیشه از ابعاد تعیین‌شده در استانداردها پیروی کرد.
چه عواملی بر ظرفیت آسانسور تأثیر می‌گذارند؟
ظرفیت آسانسور بر اساس تعداد افراد، ابعاد کابین، و نوع ساختمان تعیین می‌شود. عواملی مانند تعداد طبقات، تعداد واحدها، و میزان تردد افراد در ساختمان نیز باید در نظر گرفته شوند تا ظرفیت مناسب برای آسانسور مشخص گردد.
